Gaur BERRIAn Cybergprogram 2.0ren berri izan dugu, EHUko hainbat ikerlarik abiatu duten programa, ikasleek Internet bidez pairatzen duten jazarpena (ziberbullyinga) eteteko asmoz. Eskolako jazarpenaz zein, zehazki, ziberbullyingez atera diren datuak eta zifrak izugarrizkoak dira. Maite Garaigordobil psikologoak dioenez, eskolan hasi baino ez da egiten jazarpena. Hori dela eta, funtsezkoa da lankidetza bultzatzea familiaren eta ikastetxeen artean. Hadi egon gaitezen, asko dago jokuan!
Gainditzeko dagoen ikasgaia
|
Argazki Press |
Etenik gabekoa da jazarpena. Aurrez aurrekoak ziren
lehen kolpeak; birtualak dira orain sarearen zurrunbiloan. Nerabeen arteko
eraso fisikoek bere horretan jarraitzen badute ere, kasuak ikastetxetik irteten
ari dira. Bizkorra izaten ari da desplazamendua, eta ziberbullying-a da gaur-gaurkoz
arazorik handiena. Sareko bullying-a
indar handiz zabaltzen ari da: gero eta gazteagoak ari dira pairatzen.
Biktimari beste eraso mota batzuek adinako eragina laga diezaiokeela diote
adituek. Jasateko aukera handiagoa da, eta geraraztekoa, ostera, zailagoa.
Interneteko sare sozialek eta gailu berriek, oro har, esku hartzea zaildu dute,
are eta nekezagoa baita erasotzaileei trabak jartzea. Gazteen arteko
indarkeriaren akuilu bihurtu da sarea, ikastetxetako jolastokiak ez ezik.
Egoeraz kezkaturik, EHUko zenbait ikerlarik Cyberprogram
2.0 izeneko programa sortu dute, Internet bidezko erasoak
saihesteko eta gutxitzeko asmoarekin. Maite Garaigordobil EHUko irakasle eta
Psikologian katedradunak gidatu du egitasmoa; martxan dago iaztik Gipuzkoako
hiru ikastetxetan.
Programak
DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza eta Batxilergoko 3.026 estudianterekin
egindako ikerketa batean du jatorria. Eskolako jazarpenaz galdetu zieten iragan
urtean 12 eta 18 urte arteko ikasleei, eta datuek diote kezkatzekoa dela
egoera: ikasleen %83,7k aitortu dute eskola jazarpen egoeraren batean esku
hartu dutela azken urtean; horietako %39,2k jakinarazi dute biktimak direla,
%38,4k erasotzaileak eta %79,5ek halakoak ikusi dituztela. Hiru biktimatik bi
erasotzaileak dira, hortaz, ikerketaren arabera. Kopurua zertxobait apalagoa da ziberbullying-ari
erreparatzerakoan: hirutik bat da erasotzailea. %30,3k adierazi dute jazarri
egin dietela noizbait sarean, %15,5ek tratu txarrak eman dituztela, eta beste
%65,1ek ikusi egin dituztela.
Galdetegi
eta ariketa sorta bat dakar programak, erasoa identifikatzen ikasi eta
ondorioak ateratzeko. Eztabaida moduko saioak ere atontzen dituzte astean
behin, taldean. «Ikasleak arriskuez jabetzea, hausnartzea eta estrategiak
bilatzen jakitea da asmoa».
Ordenagailuak
eta sakelako telefonoak jazarpenerako bide gero eta ohikoagoak dira. Hain
justu, erasoen artean soilik Internet bidezkoek egin dute gora. Sareak errotik
eraldatu ditu nerabeen arteko harremanak; erraztasunak eskaini dizkien arren, arriskuak
«agerikoak» dira: anonimotasunaren babesean beldurra sorraraztea, argazkiak
baimenik gabe partekatzea, pasahitza lapurtzea, norbaiten tokia hartzea, dei
iraingarriak egitea... «Etengabeak» eta ugariak dira erasoak.
Garaigordobilek
ohartarazi du muturreko kasuek suizidioa eragin dezaketela. «Kasurik
okerrenetan». Ez du neurri askirik ikusten arazoa saiheste aldera. Areago,
erasotzaileen kontra egin beharrean, «zama guzti-guztia» biktimen gain lagatzen
dela salatu du: «Jazarpen kasu bat antzematen denean, sarritan biktimek egin
behar izaten dute eskolatik alde, eta hala, behintzat, ez da lortzen arazoa
konpontzea. Erasotzailea lehengo lekuan geratzen da». Erantsi du gizarteak ez
diela «erantzun aproposa» ematen halako kasuei. Jazarpenari aurre egiteko
zenbait protokolo aipatu ditu, baina «bistako hutsuneak» ikusten dizkie.
«Arazoa ziztu bizian ari da zabaltzen». Irakasleak iritzi dio, halaber,
ikastetxeek ez dutela erreminta askirik.
Momentuan
bakarrik ez, luzera ere eragina izaten du Internet bidez jasandako jazarpenak;
ondorio «larriak» biktimentzat. Baina ez soilik haientzat. Erasotzaile eta
behatzaileentzat ere eragin «kaltegarriak» dauzka, Garaigordobilen aburuz.
«Gazteen nortasuna garatzeko traba da, betiko markatuta geratuko baitira. Izan
eskolan, sarean edota kalean parekoa da: denak dira galtzaile».
Sentsibilizazioa eta enpatia
Garaigordobilek
adierazi du programarekin orain arte erdietsitako emaitzek frogatu egin dutela
«tresna eraginkorra» dela, «berdinen arteko indarkeria murriztu eta prebenitzeko».
Programa darabilten zentroetan erasotzaileen kopurua jaitsi dela azaldu du.
Zehazki
hori da erronka: biktima, erasotzaile eta behatzaileen «isiltasuna» apurtzea.
«Ohartu behar dira salatzailea ikasle solidarioa dela, ez aho handi bat. Baina
asko isildu egiten dira beldurragatik». Bereziki, biktimarekiko enpatia jorratu
dute. Nerabeen jokabide positiboan eta autoestimuan jarri dute berebiziko
arreta, «erasotzaileen eta erasoa ikusi dutenen jarrera eraldatzeko».
Garaiz
eta ikuspuntu anitzetatik esku hartzeko premiaz mintzo da Garaigordobil.
«Erabat beharrezkoa da prebentzioa, baina nola egin? Hor dago koska».
Sentsibilizazioan eragitearen aldekoa da, uste baitu Euskal Herrian inguruko
herrialdeetan baino handiagoa dela. Alabaina, argitu du oraindik asko dagoela
egiteko.
Eskolan
hasi baino ez da egiten jazarpena. Hori dela eta, funtsezkotzat jo du
lankidetza bultzatzea familiaren eta ikastetxeen artean. «Prebentzioa
garrantzitsua bada ere, familia da giza garapenerako lehen sozializazio eremua.
Biktimari eragindako kaltea konpontzen lagundu behar diote gurasoek
erasotzaileari. Ezinbestean».
Ez
da arazoa ezkutatu edo ukatzearen aldekoa. Jazarpena detektatzen den unetik
esku hartu behar da: «Muinari heldu behar diote gurasoek: ezin dute esan
jokaera desegoki horiek haurren kontuak direnik». Seme-alabekiko
«afektibitatea» arrazoizko zigor eta diziplinarekin uztartzen dituzten ereduak
ditu egokitzat; ohartarazi du gehiegizko zigorra darabilten ereduek seme-alaben
jarrera antisozialak indartu egiten dituztela : «Seme-alabekiko maitasun eta
konpromiso urriegi eta zigor gehiegi ikusi ditugu erasotzaile gazteen
familietan».