"Nepal, munduaren gailurrean, hainbat ikuspegi"

Agur Pedro Urtsuari!

  Politago dugu orain Mendillorriko Bigarren Hezkuntzako Institutua, zalantzarik ez. Baloreetan oinarritutako irakaskuntza aldarrikatzen omen dugu guztiok; ados, baina, zeintzuk balore? Zorionez guztiok ditugu nahiko barneratuta, teorian bada ere, hainbat jarrera ezegokirekin izan beharreko tolerantzia zero hori. Zergatik ez, ordea, zorigaiztoko pertsonaia edo jarrera hori etxean bertan ditugunean, matxista, bortxatzailea, herrien zanpatzailea edota konkistatzailea izan?

  Honetan, zortzi urte joanda, unea ailagatu zaigu Pedro Urtsua zorigaiztokoari agur esateko. Etxekoa izateak (Arizkun, Baztan, 1526) ez baititu arintzen Ameriketako herrien aurka izandako sarraskia eta gehiegikeria guztiak. Pozik izango ditugu pantxeak, muzoak, tayronak eta zimarroiak (beltz menderakaitz haiek), Mendillorriko ikastetxeak lagundu egin baitie 500 urte eta gero irekita darraien zauria sendatzen. Zorionak guztioi!

• Gehiago jakiteko: https://eu.wikipedia.org/wiki/Pedro_Urtsua

Mendillorriko AUZINE: "Y sin embargo, Al Quds"

Euskara eta Frantziako Iraultza

Iraultzaren lehengo urteetan dokumentu ofizialak euskarara itzuliak ziren. Kexa Kaiera adibidez, bi hizkuntzetan egina izan zen eta Departamenduari buruzko eztabaida izan zenean Biltzar Nazionalean Garat anaiak Hizkuntzaren irizpidea jarri zuten argumentu nagusitzat Biarnorekin batera ez egoteko. Baina 1793tik aurrera hizkuntza politika aldatuz joan zen Frantziar Gobernuan. Frantziar Iraultzak nazionalismo sutsuaren itxura hartzen hasi zen. Konbentzioan aurkeztutako bi txosten honen adierazle dira. Lehena Grégoire apaizak 1794ko ekainean aurkeztutakoa eta bigarrena Barère jaunak uztailean. Grégoire txostenak honakoa dio besteak beste:

"chez les basques, peuple doux et brave, un grand nombre est accessible au fanatisme, parce que l'idiome est un obstacle à la propagation des lumères (...) sans pouvoir assigner l'époque fixe à laquelle ces idiomes (basque, breton) auront entièrement disparu, on peut augurer qu'elle est prochaine. (...)".

Barère Jaunak hizkuntza eta izaera batzen ditu:

"Le fédéralisme et la superstition parlent bas-breton; l'émigration et la haine de la République parlent allemand; la contre-révolution parle l'italien, et le fanatisme parle le basque. Brisons ces instruments de dommage et d'erreur.(...)".

Konbetzioak frantsesaren irakaskuntza sustatzeko neurriak hartuko ditu horrekin batera frantziar nazionalismoa indartzeko asmoz.

Iturria: http://www.euskomedia.org/aunamendi/ee102051/140398

"Iruñeko monumentue aldea"

  Nafarroako Foru Komunitatean Instituzio Publikoek gaztelaniaz [ez dakigu nola, baina] euskaraz [oso gaizki] hitz egiten [omen] dute. Horrela diozku Lehen Hezkuntzako testu liburu batek.

Ingurunea. LH-4. Santillana

Urriaren 18 gehiagorik ez: "EZ beti da EZ!"

   Mendillorriko Institutuko paretek ere garrasi egin dute...

Frankismoaren errepresioa: Nafarroako hobiak

  Hilabeteak falta dira Frankismoaren gaia azter dezagun. Hala ere, hemen duzue bitarteko ederra erregimen politiko horrek hasiera-hasieratik izan zuen izaera bortitzara hurbilpena egin dezazuen. Nafarroako Gobernuak egina du garai hartako errepresaliatuen hobien mapa. Klik bat besterik ez dugu egin behar bidai hori egin ahal izateko:

• http://fosas.navarra.es/

Eneko del Amo Jiménez TRACASAko Lurralde-Ingenieritzako teknikariaren AURKEZPENA

Ver otras presentaciones de Samuel Godoy Parra

Bortxaketa bat... amorrua... tristura...

  16 urteko neskatoa. Amorrua... tristura... eta, batez ere, oraindik egiteko egundoko lana dugun konbentzimendua, horrelako zorigaiztoko gertakizunik berriro ez gertatzeko, inoiz eta inon errepika ez dadin. Burura ekarri dit 2011n estreinatutako Irakaslea (El profesor, Detachment)  filmeko eszena bat, non irakasleak bere irakasleekin hitz egiten duen gauza horiei guztiei buruz.

ELKARTASUNAren XIX Astea: “SIRIAko GERRA”

Urri honetan, Zabaldi Elkartasunaren Etxeak Elkartasunaren XIX. astea aurkezten du “Siriako Gerra” izenburupean. Siriako gatazkaren errealitatera hurbildu nahi izan du. “Udaberri Arabiarra” deituriko matxinadak hasi zirenetik bost urte iragan dira. Orduan, 2011n, Elkartasunaren Astea eskaini zigun. Orduan matxinadetan barna ibili ginen eta azkenean bidea egin eta botere politiko eta ekonomikoak ikararazi zituzten mugimendu sozialetara hurbildu ere. Gaur egun, Ekialde Ertaina, esperantza haietatik urruti, anabasan murgildurik dago, epizentroa Sirian egonik. Siria lurralde urratua dugu, kanpoko potentzien interes handiak eta berezko gerra zibila direla kausa. Gatazkaren hasieratik 240.000tik goiti pertsonak galdu dute bizitza eta haren populazioaren heren baten exodo masiboa jasan du.

Beste batzuetan bezala, aste honen bidez begirada kritikoa erakutsi eta gatazka horren beste alderdiak ulertzen lagunduko diguten zenbait gako jakitera eman nahi du. Nazioarteko interesak, kurdu herriaren egoera eta milioi pertsonaren exodoaren drama izanen dira funtsezko gaien parte.

Hitzaldia: "Siria: De la revuelta a la guerra civil"

Urriak 19, astelehena, 19.30etan.

Hizlaria:Santiago Alba Rico.

Hitzaldian, gatazka siriarra azalduko digu ikuspuntu kritiko batetik, eta horrek gerrak urraturiko herri baten errealitatera hurbiltzea ahalbidetuko digu.

Hitzaldia (euskaraz) "Kurduen auzia”

Urriak 20, asteartea, 19.30etan.

Hizlaria: Txente Rekondo

Estatu propiorik ez dutenen artean, herri kurdua da populazio handiena duena. Bortxaz, estatu batzuetan daude banaturik. PKK alderdiaren proposamenak ukiezinak ziruditen moldeak ari dira hausten Turkian eta Sirian, baina baita Ekialde Ertaineko beste jendarte batzuetan ere. Milaka emakumezko gaztek Rojavako milizietan parte hartu izana emakumea bigarren maila sozial eta politikoan gelditu behar duela dioen mitoa ari da suntsitzen.

Dokumentala eta eztabaida. "La Revolución silenciosa"

(Zuzendariak: David Mesegueren eta Oriol Gracià)

Urriak 21, asteazkena, 19:30etan. 

Hitzaldia: "Siria, la encrucijada de Oriente Medio" 

Urriak 22, osteguna, 19.30etan.

Hizlaria:Teresa Aranguren

Gatazka siriarraren konplexutasuna honetan datza: inplikaturiko alderdi kantitate handia eta haien arteko harreman korapilatsuak. Komunikabideen trataera munduko potentzien interes ekonomikoen mende dago, eta horiek askoz ere kezkatuago daude botere eta kontrol kuotak ez galtzeagatik gatazkaren ondorioengatik baino.

Elisabeth Vigée Lebrun, XVIII. mendeko aristokraziaren erretratugilea

 Paris-eko Grand Palais-en antolatu dute Elisabeth Vigée Lebrunen inguruko erakusketa, XVIII. mendeko aristokraziak gehien maite zuen erretratugilea. Hona hemen erretratu bilduma eta Le Monde egunkariak urriaren 13an argitaratutako artikuluaren hainbat pasarte.

Avant que les sans-culottes ne l’étêtassent – c’était un 16 octobre –, la reine Marie-Antoinette fut immortalisée par une jeune femme peu ordinaire. Elisabeth Louise Vigée-Lebrun (1755-1842) était belle, spirituelle, indépendante, et une des meilleures portraitistes de son temps. Une exposition au Grand Palais permet de s’en faire une idée.

Certes, elle a un petit côté – charmant – Point de vue, images du monde : hormis une dizaine de paysages, dont une curieuse huile montrant des bergers de l’Oberland bernois – pas au travail, Dieu merci, mais faisant la fête –, ce ne sont que comtesses, duchesses, princesses, quelques reines aussi, une ou deux impératrices et à peu près autant de tsars…

Mais, aussi surprenant que cela puisse paraître, c’est la toute première fois que la France

Elisabeth Louise Vigée-ren autorretratua,
1880, The State Hermitage Museum

lui consacre une exposition. A dire vrai, seuls les Etats-Unis s’y étaient risqués auparavant : c’était en 1982, au Kimbell Art Museum de Fort Worth (Texas). Pourquoi tant de réticence ? Sans doute parce que voir alignés plus de cent cinquante portraits d’Ancien Régime, ce n’est pas franchement folichon : l’heure est au divertissement, en matière d’exposition, et celle-ci ne draine pas réellement les foules. Bonne nouvelle: on y sera entre amateurs de belle peinture.

Car elle était douée, la dame ! Il faut dire qu’elle avait été à bonne école: son père, Louis Vigée (1715-1767), était lui-même un portraitiste respecté, et lui avait mis très tôt les pastels (un genre où elle excellera) en mains. Elle étudia aussi avec Davesne, Doyen et Vernet, tout en fréquentant une académie de dessin dirigée par une certaine Marie-Rosalie Hallé. Car des Beaux-Arts, il n'etait pas question: impossible à une jeune femme de travailler d'après des modèles vivants, mâles et tout nus [...].

Elle va en gagner beaucoup, surtout lorsque la reine lui accordera sa confiance. C'est qu'elle n'est pas précisément une beauté, Marie-Antoinette, au point qu'elle ne peut se voir en peinture. Vigée Le Brun saura adoucir ses traits, en particulier le menton prognathe des Hasbourg, et le roi Louis XVI, enchanté de voir sa femme sous un nouveau jour, lui déclare: "Je ne me connais pas en peinture, mais vous me la faites aimer".

La reine apprécie aussi les séances de pose: l'artiste est enjouée, spirituelle et dotée d'une belle voix. Les deux femmes chantent ensemble des airs à la mode. C'est à la faveur royale qu'elle doit d'être admise à l'Académie de peinture en 1783. Les statuts auraient du lui en interdire l'accès, non parce qu'elle était femme -il y en avait une quinzaine sur six cent cinquante membres ou assimilés-, mais parce que son mari exerçait la profession de marchand de tableaux, ce qui n'était pas tolérable aux yeux des académiciens d'alors.

Toutefois, c'est aussi la proximité avec Marie-Antoinette qui lui valut de critiques hostiles. Déjà peu aimée, "l'Autrichienne" avait perdu tout crédit auprès de l'opinion publique depuis l'affaire du collier. Vigée Le Brun tente alors un portrait qu'il faut bien appeler de propagande, en représentant la souveraine avec ses enfants [...].

Lorsqu'en octobre 1789, les Parisiennes des Halles et la garde nationale font revenir le roi de Versailles à Paris, Vigée Le Brun comprend qu'un monde, son monde, celui que la petite bourgeoise fille d'artisan-peintre a tant fait pour conquérir, s'effondre. Et que la virulence des attaques dont elle a fait l'objet ne présage rien de bon. Elle embarque donc dans une diligence avec sa fille Julie et une gouvernante, pour rejoindre l'Italie. Son exil commence. Il durera treize ans [...].

Comme elle représente pour l'aristocratie européene la portraitiste de Marie-Antoinette, martyre de la cause nobiliaire, on se l'arrache. On la demande à Naples: elle y peint la soeur de Marie-Antoinette, Marie-Caroline, princesse des Deux-Siciles et future impératrice d'Autriche [...].

Son errance se poursuit: en 1793, elle est en Autriche. Deux ans plus tard, après acoir traversé la Hongrie et l'Allemagne, elle arrive à Saint-Pétersbourg, où elle est présentée à Catherine II; en 1800, elle s'installe à Moscou puis repart à Saint-Pétersbourg, traverse á nouveau l'Allemagne avant de rentrer à Paris où une campagne menée par son mari a permis de la rayer de la liste des émigrés.

Elle n'y rest que'un an, le temps d'eponger les dettes de son époux, et part pour Londres. Puis revient à Paris, avnat de repartir pour la Suisse... Destin peu commun pour une femme de ce temps. Elle finira ses jours sous le règne de Louis-Philippe en peignant, fidèle royaliste, une Apothéose de Marie-Antoinette. [...] Sa tombe, au cimetière de Louvenciennes, porte une épitaphe qui résume et clôt une vie trépidante: "Ici enfin, je repose".

Pello Gibelalde: Enpresario baten betaurrekoak

 Bigarren gaia lantzen ari gara 4.DBHn zein 1.Batxilergoan: Liberalismoa eta Nazionalismoa. Lehenengo gaian, Antzinako Erregimenaren Krisia: XVIII.mendea, Europan eman ziren aldaketa sakonak aztertu genituen, Ilustrazioa eskainitako oinarri teorikoa abiapuntu. Askotan erabili dugu betaurrekoaren metafora, ideologiek eragiten diguten mundua ulertzeko era ulertu ahal izateko. Antzinako Erregimena hilda, ideologia berriak azaldu ziren Aro Garaikidearekin batera: liberalismoa, nazionalismoa, sozialismoa...

 Herenegun, Pello Gibelalde ADEGIko presidenteak gaurko gazteei buruz hitz egin zuen. Hitzek aski ongi ikustarazten digute nolakoa den enpresario buru horrek dituen betaurrekoek eragindako ikuskera. Ea zer deritzozuen.

"Gure seme-alabak ondoegi bizi dira, ez dute goserik ahalegin handiak egiteko. Gazteek ez dute joan nahi Txinara edo Indiara. Gure emplegua munduan dago. Alemanian egotea ez da etxetik kanpo egotea hegazkinak egonda. Etxean aitatxo eta amatxorekin goxo egotea, ezkontzea eta Donostian etxea erostea ezinezkoa izango da".

Omenaldia Nafarroako Diputazioko 33 langile errepublikazaleri (1936-2015)

  36ko gerran, Nafarroako Diputazioarentzat lan egiten zuten 33 pertsona hil zituzten frankistek. 79 urteren ondoren, gobernuak omenaldia egin eta plaka bat inauguratu du. Hona hemen Joxerra Senar kazetariak gaur  Berrian idatzitako kronika.

Harlauza altxatu da

Argazkia: A. Canellada (Berria)

Ramon Ramos Garcia Nabaskozekoa zen, baina urteak zeramatzan Iruñean, Nafarroako Diputazioarentzat lanean. 36ko gerra piztu eta hamahiru egunera, uztailaren 31ko 15:30ean, etxean atxilotu zuten bere aita Jose Ramosekin batera. Eskuak lotuta zezen plazara eraman zuten, eta, biharamunean, handik atera eta Zizurren hil zuten frankistek. Gerra ondoren hil ziren 3.500 nafarren artean, 33k Nafarroako Diputazioarentzat lan egiten zuten. Horietako bat zen Ramon. Hildakoen artean, bidezainak, ospitaleetako langileak eta inspektoreak zeuden. Diputazio haren oinordeko den gobernuak inoiz ez die omenaldirik egin. Ahanztura ofizialak 79 urte iraun du. Azkenik, atzo, Nafarroako gobernu berriak harlauza astun hori altxatu eta omenaldia egin zien. 

Ekitaldi hunkigarria izan zen. Jauregiko patioan lehen aldiz 33 langileen izen-abizenak entzun ahal izan ziren, biolinaren doinupean. Zelaida Biurrun biolin joleak lehen akordeetan Errepublikako ereserkiaren doinua jo zuen [...].

Ricardo Mulak bere aita Francisco Mula izan zuen gogoan. Izquierda Republicanako militantea zen: 1937an eraman zuten Oronoz Mugairitik, eta handik gutxira hil. «Oraindik haren arrastoen bila jarraitzen dut Lantzeko inguruetan. Sufritu dugunok izan ezik, inork ezin dezake imajinatu zer den hainbeste urtez sufritu ondoren gure ametsa eta helburua lortzea: omenaldi hau errealitate egitea». Gogoan izan zuen bere ama «ausarta, maitasunez hiru haur aurrera atera zituena». Nafarroa «gris eta beldurti hartatik» atera behar izan zuten ihesi, «ez baitzitzaien bizitza normal eta lasaia egiten uzten familia errepublikanoei».Amaieran, jauregiaren aurrean, hildakoen omenezko plaka inauguratu zuten, eta senideek zein herritarrek krabelin gorriak eskaini zituzten. Horietako asko hunkituta zeuden. Atzotik, 33 pertsonaren izenak ikusi ahalko dira gobernuko atari nagusian.