2016(e)ko abenduaren 19(a), astelehena

"Zazpi etxe Frantzian" liburua, Belgikako Kongoa

Argazkia: Alice Harris
https://commons.wikimedia.org
  Inperialismoa gaia aztertu dugu azken bi aste hauetan. Orain, ikasleen txanda izanen da Bernardo Atxagaren Zazpi etxe Frantzian liburua landu behar baitute. Historia eta Euskara mintegien arteko lana izan da, liburu bakarra, bi lanketa berezitu, hizkuntz ikuspuntu batetik, irakurketa historikoa bestetik, ea ikasleek onura ateratzen dioten, seguru.

  Liburua XX. mendeko lehenengo urteetan dago kokatuta, Belgikako Kongoan. Leopoldo II.ak lurralde hori neurririk gabe ustiatu zuen eta bertakoak esklabo gisa erabili. Horretarako sortu zuen Force Publique armada pribatua, hilketa (5-10 milioi pertsona), bahiketa eta torturaz baliatu zena.

   Argazkian ikus ditzakegu bertakoek pairatu behar zuten zigor ohikoena: esku bat moztea, agindutako ekoizpen kopurua lortu ez izanagatik, esaterako.



  Hona hemen 8 minutuko dokumentala, non primeran ikusten den nolakoa izan zen esperientzia kolonial hura:

2016(e)ko abenduaren 7(a), asteazkena

Zer dela eta arrazakerian oinarritutako gorrotoa?

Europa nagusi zenekoa (1870-1914). Hauxe dugu 2. Ebaluazioko lehenengo gaia Batxilergoko 2. mailan. Inperio kolonialen sorrera, antolaketa eta ondorioak. Liburua erabiltzen ari gara oinarrizko kontzeptuak lantzeko; horretaz gain, hala ere, hainbat film eta dokumentalen zati eta liburu bat (Bernardo Atxaga-ren Zazpi etxe Frantzian) landuko ditugu. Ez da gutxi, ezta? Gaur 1998an Jin Xie txinatarrak zuzendutako Yapian Zhanzheng (Opioaren Gerra) filmaren bi zatik ederki erakutsi digute britainiarrek nola lortu zuten Txinan merkataritzagune batzuk ezartzea, Hong Kong, hain zuzen ere.
Darwinismo soziala, akulturazioa, gar nazionalista, ikuskera arrazista... izan ditugu ardatz azken egun hauetan. Tamalez, XIX. mendeko balore horiek indarrean diraute gaur egun. Zer dela eta arrazakeria? Zer dela eta arrazakerian oinarritutako gorrotoa? Hona hemen minutu bateko erantzun borobila:

2016(e)ko abenduaren 6(a), asteartea

"Germinal" filma

 Germinal eleberria 1885ean argitaratu bazen ere, Zolak 1866an kokatu zuen istorioa. Étienne Lantier gazte langabetua Montsouko meategira ailegatu da. Bertan, Maheutar familiaren eskutik, langileen bizimodu gogorra ezagutu eta sufrituko du lehenengo pertsonan: lan eta bizi baldintzak, Konpainiak ezarritako gehiegikeriak eta langileek abiatutako borroka tresna nagusia: Greba.
   Bitarteko polita dugu Industria Iraultzak sortutako gizarte berria eta langile mugimendua ezagutzeko. Hemen duzue filma etxean goxo-goxo ikusi eta klasean egindakoa borobiltzeko.

2016(e)ko abenduaren 1(a), osteguna

Dinbili, danba!... Forjarien kanta

 Lana suposatzen du ikasteak, lana, ahalegina, logikoa denez, honetan ez dago makiltxo magikorik. Badira, hala ere, mila bitarteko ahalegin hori zama ez bihurtzeaz gain, atsegina izatea ahalbidetzen dutena. Horrela hasi dugu Industrializazioa eta Langile Mugimendua gaia: Oskorri musika taldeko Forjarien Kanta aztertzen.

                                 Dinbili, danba! gaua eta goiza
                                 su eta keen artean
                                 sosegu eta deskantsu gabe
                                 geure buruen  kaltean,
                                 horrexegatik lanak utzirik
                                 gatoz guztiok batean.

Ez zuten bizimodu polita, ez, forjariek beraiek gogorarazten diguten bezala:

                                Hiru babarrun jateagatik
                                horrenbeste neke, pena,
                                erdi ustelik aurkitzen dute
                                forjariaren barrena

                               Oso goizetik lanean hasi
                               su eta keen artean,
                               dinbili, danba! gelditu gabe
                               guztiz ilundu artean,
                               arropa denak puskatzen eta
                               osasunaren kaletan.

Lan eta bizi baldintza gogorrak, klase konzientzia, konpromisoa, borroka kutxa... greba, hona hemen egun hauetan ikasten ari garen kontzeptuak. Langile mugimenduko kide konzienteak izanik, gure forjariek ez zuten atzera egin:

                                                Gora bai gora beti, gora forjaria!
                                                langile trebe zintzo da mailukaria
                                                lurpera, bai lurpera beti nagusia!
                                                ez digute egingo nahi duten guztia.
                                                Ez badigu ematen arrazoia guri,
                                                ez badigu ematen behar legez ongi
                                                su emango diogu geure fabrikari
                                                eta nagusiaren etxe guztiari.

Hemendik txalo bat lotsa gainditu eta abesten ausartu diren DBH-4Iko horiei. Animatu ez diren horiek, baietz orain abestu! Egin klik eta emaion/kdinbili, danba!:

Forjarien kanta, Oskorri
(Banda band, 2007)

Gaur forjariak lana utzirik
gatoz guztiok kalera

labeak oso itzaldu eta
protesta bat egitera.

Mailu burdinak bota ditugu

hantxe bertan bazterrera

ez dugu nahi berriro ere

toki hartara lanera.



Dinbili, danba ! gau eta goiza

su eta keen artean

sosegu eta deskantsu gabe
geure buruen kaltean,
horrexegatik lanak utzirik
gatoz guztiok batean.

Gora, bai gora beti, gora forjaria !
langile trebe zintzo da mailukaria
lurpera, bai lurpera beti nagusia !
ez digute egingo nahi duten guztia.
Ez badigu ematen arrazoia guri,
ez badigu ematen behar legez ongi
su emango diogu geure fabrikari
eta nagusiaren etxe guztiari.

Hiru babarrun jateagatik
horrenbeste neke, pena,
erdi ustelik aurkitzen dute
forjariaren barrena,
gure kontura egiten dute
nagusiek nahi dutena
gure lepotik gizentzen dute
bete faltrikara dena.

Oso goizetik lanean hasi
su eta keen artean,
dinbili, danba ! gelditu gabe
guztiz ilundu artean,
arropa denak puskatzen eta
osasunaren kaltean.

Ez badigute guri jornalik haunditzen
berriro gu ez gara lanera bihurtzen
arrazoiz gehiago badugu eskatzen
ez gaituzte inola hoiek ikaratzen.
Ez badigu ematen arrazoia guri,
ez badigu ematen behar legez ongi
su emango diogu geure fabrikari
eta nagusiaren etxe guztiari.
Ez badigu ematen arrazoia guri,
ez badigu ematen behar legez ongi
su emango diogu geure fabrikari
eta nagusiaren etxe guztiari.

[Hitza: Herrikoia]

2016(e)ko azaroaren 27(a), igandea

Fidel Castro Ruz (1926-2016): Bizitza bat historiari emana

Ostiraleko azken albistegiaren ondoren, gauerdian, eman zuten Fildel Castro Kubako iraultzaren lider historikoaren heriotzaren berri. Habanan, 90 urte zituela, hil egin da Historia Garaikideko ikur nagusietako bat, mundu osoko ezkerraren erreferentea.

Iraultzaren garaipena. Fidel, fusil batekin. Bere
 eskuinean Raul anaia, iraultzaren garaipena ospatzen.
Ostiraleko klasean, Batxilergoan, amaiera eman genion 1. Ebaluazioko gaitegiari, Langile Mugimendua gaiari, hain zuzen. Jauzi ederra eman genuen XIX. mendetik orainera Iñaki Petxarroman-ek idatzitako Eta hurrengoa, Le Pen artikuluarekin (Berria, azaroaren 11). Bertan azaldu zitzaizkigun gelan landutako kontzeptu piloa: marxismoa, sozialismo erreala, sozialdemokrazia, Sobiet Batasuna, estalinismoa, kapitalismo neoliberala, nazismoa, faxismoa, bankuak, multinazionalak, brexit-a, Europako Batasuna... Nola imaginatu, une horretan bertan, prozesu historiko horien protagonista bat, XX. mendeko historiaren lekuko pribilegiatua zena, ihes egiten ari zitzaigula?

Honetan Fidel-i berari emango diogu hitza, berak azal diezaigun alderdi ortodoxoarekin eta marxismoarekin izaniko lehen harremana:

"Karrerako lehen urteotan oso lotuta egon nintzen Alderdi Ortodoxoaren aldekoak ziren unibertsitateko adiskideekin. Ni bat nentorren mugimendu harekin. Aurrerago, gustuko ez nituen gauzak ikusten hasi nintzen. Kontzientzia politikoa erradikalagoa hartuz joan nintzen, eta Lenini eta Marxi buruz gehiago jakiten hasi. Engels ere irakurtzen nuen, eta filosofia lan ugari, baina, batez ere, Marxen teoria politikoak. Ondorioztatu nuen ekonomia kapitalista zentzugabea zela. Lehenagotik ere komunista utopikoa nintzen, oinarri zientifiko eta historikorik gabea. Oso gaizki hartzen nituen pobrezia, injustizia, desberdintasunak... Marxen Manifestu Komunista-k eragin handia egin zidan, ze haren ondorioz gauza batzuk ulertzen hasi nintzen. Gizartea zer den erakutsi zidan marxismoak".

3. Ebaluazioan izanen dugu aukera Fidel Castrok bizi eta protagonizatu zituen gertakari historikoak lasaiago aztertzeko. Momentuz, hona hemen, Kubako iraultza garaile atera ondoren, Carlos Pueblak sortutako kanta: "Y en eso llegó Fidel" .

2016(e)ko azaroaren 22(a), asteartea

Ikasleak eta sakelakoa: debekatu ordez, arauak jarri

Artikulu interesgarria gaur Berria-k eskaini diguna. Iñaki Berastegi kazetariak dioskunez, gero eta lehenago erosten diete gurasoek haurrei lehendabiziko sakelakoa. Gurasoek, ordea, gutxi kontrolatzen eta arautzen dute sakelaken erabilera, eta horrek, sarritan, arazoak sortzen dizkie haurrei: "ziberbullying"-a edo sarean norberaren datuen kontrola galtzea, besteak beste. Hona hemen bi orrialde horietatik ateratako hainbat pasarte:

Iñigo Uriz / Argazki Press
Hamar eta hamabi urte artean erosten zaie haurrei lehenbiziko sakelakoa, nahiz eta lehenago jasotzen dutenak ere badiren. Erosketa horrek lehen hezkuntzatik bigarren hezkuntzarako jauzi horrekin ere bat egiten du. Adituen ustez, ikertu gabe dago zein den telefonoa erosteko adin egokia, eta beraz, zehaztea oso zaila da.

Egun, sakelakoak deiak egin, jaso edo mezuak bidaltzeko baino tresna askoz ere konplexuagoak bihurtu dira, Internetek ematen dituen aukerei esker. Hala, horien erabilera okerrak, eta gehiegizkoak, arazoak sortzen ditu haurren artean, bereziki. Arazo horiek ez sortzeko, ezinbestekoa da gurasoek euren seme-alabei sakelakoen eta teknologia berrien erabilera arautzea.

Guraso gisa jakin behar dugu gure seme-alabek zein aplikazioetan dituzten profilak. Azken erantzuleak gurasoak gara.

Arauen artean garrantzi handienetako bat duena denbora mugatzea da. Denbora mugatzeari oso hertsiki lotua dago sakelakoak erabiltzeko lekuak mugatzea, edo, kasu batzuetan, debekatzea: erabaki hori gurasoek hartu ohi dute.

Denbora mugatzeaz gain, ordu zehatz batzuetan debekatzea da beste aukeretako bat; bazkalorduan edo afalorduan debekatzea. Otorduetan sakelakorik ez erabiltzearen aldekoa da Garmendia: "Egokia iruditzen zait neurri hori. Baina, otorduetan sakelakoa ez erabiltzeko konpromisoa haurrek zein gurasoek hartu behar dute".

Smartphone-ek lortu duten gauzetako bat sare sozialetara sarrera erraztea eta horien erabilera zabaltzea izan da. Sarrera erraz horrek, ordea, arriskuak sortzen ditu erabiltzaile gazteenentzat: ziberbullying-a edo identitate digitalaren kontrolaren galera, besteak beste.

Whatsapp aplikazioa da gazteen artean gehien erabiltzen den sare sozialetako bat. Hori horrela, erabilera hori mugatzeko neurriak badaudela uste du Crespok: "Interneterako sarbidea soilik wifi bidez egiteko aukera ematen diete haurrei guraso batzuek". Whatsappek ere identitate digitala sortzen laguntzen du. Haurrei ez ezik, gurasoei ere kontuz ibiltzeko eskatu behar zaiela dio Goñik: "Askotan, gurasoak dira beren seme eta alaben argazkiak profiletan jartzen dituztenak. Edonoren eskura jartzen dituzte".

Garmendiak, ordea, uste du debekatzea ez dela konponbidea: "Gaur egun, ez du zentzurik haur bat Internetetik kanpo hezteak". Sare sozialetarako sarrera "atzeratzea" eta arauak jartzea dira, Garmendiarentzat, konponbidea. Goñik uste du arauak ezartzea, "ezinbestekoa" bada ere, haurren "autoerregulazioa" bultzatu behar dela.


Artikulu osoa irakurtzeko:



2016(e)ko azaroaren 15(a), asteartea

Maider Legarreta, "Bullied"

Bullying egin zioten Maider Legarretari (Galdakao, Bizkaia, 1997) haurtzarotik nerabezarorako bidean. Bost urteko jazarpen aroa jasan behar izan zuen, baina gara hura gaindituta, gaur egun, musika ikasketak egiten ari da Donostiako Musikenen. The Road bere bigarren lanean, Bullied abestia dago, eskolako jazarpenari buruzkoa, "kontzientzia pizteko".


Hona hemen Maiderrek berak egindako itzulpena eta azalpenak:

Está traducido directamente del inglés, por lo que algunas palabras o metáforas tienen un significado más profundo, por ejemplo cuando digo "nunca pagaréis" me refiero a que esas personas nunca van a ser capaces de sentir empatía hacia otras personas y nunca pedirán perdón, ni se arrepentirán. Porque todavía creo que están seguras de que nunca hicieron nada malo. Y de ahí la pregunta que les hago en el estribillo, que es si alguna vez pueden o podrán sentir empatía hacia alguien. 

Un par de lagrimas cayendo por mi cara, 
mi sangre en tus manos,
¿cómo pudimos ser amigas?
Necesitaba escapar de aquella gigantesca ola
no me importaba la manera, no me importaba mi destino
Pero nunca pagaréis
pensais que no teneis la culpa de mi miedo y mi dolor
siempre seréis iguales
¿Podéis sentirlo? dentro de vuestro corazón, despertad vuestra mente y abrid los ojos
Cada día estaba asustada, 
estaba avergonzada pero no lo podía decir
Y ahora es el momento, 
que tengo que admitir,
que no entiendo porqué sigo sientiendo esto una y otra vez
Solo queríais pegarme,
solo queríais vencerme,
solo queríais destruirme
del todo.

2016(e)ko azaroaren 10(a), osteguna

Trumoi Kapitaina irakasle: Zer da zikloi bat?

Trumoi Kapitainaren "Santiago y cierra España" oihua nahiko izan zen erregimen frankista ez jabetzeko gure heroiak jo eta su ari zela Diktadurak berak sustatzen zituen baloreen aurka.
Victor Mora gidoilariak eta Anbros ilustratzaileak sortu zuten gure haurtzaroaren heroia, beti ere ahulen eta zapalduen alde.
Hala ere, honetan irakasle azalduko zaigu Trumoi kapitaina, DBHko 3.ko Geografia Fisikoa klase polita eskainiko digu:

Zer da zikloi bat?

"El Capitán Trueno en el Polo Norte"
Ilustraciones: Miguel Ambrosio, Ambrós

2016(e)ko azaroaren 7(a), astelehena

Mamu bat dabil Europan zehar: komunismoaren mamua...

Gaur 4. gaia lantzen hasi gara Batxilergoko 1.an: Langile Mugimenduaren sorrera (1800-1914). Zer-nolako erantzuna eman zioten langileek industrializazioa ekarri eta kapitalismoa garatu zuen prozesuari? Honetan iturri historiko bat hartu eta patxadaz sakonki aztertuko dugu. Ikasturte honetako gure lehen liburuska, Manifestu Komunista, 1848an Karl Marxek eta Friedrich Engelsek idatzia.

Manifestu Komunista

Lehenengo argitalpena
Mamu bat dabil Europan zehar: komunismoaren mamua. Europa zaharreko Potentzia guztiak, mamu horri erasotzeko, Aliantza Saindu batean bildu dira: Aita Saindua eta Tsarra, Metternich eta Guizot, frantses erradikalak eta aleman poliziak.

Ez dago oposizioan alderdi bakar bat ere boterean daudenek komunistatzat jo ez dutenik, ezta alderdi bakar bat ere aurkakoei —aurrerazaleak nahiz erreakzionarioak—komunismoaren etiketa iraingarria jarri ez dienik.

Jokaera horretatik irakaspen bikoitza atera daiteke:

1) Europako Potentzia guztiek, dagoeneko, komunismoa Potentziatzat hartu dute.

2) Bada garaia komunistek, mundu guztiaren aurrean, beren kontzepzioak, beren helburuak eta beren joerak erakuts ditzaten, eta komunismoaren mamuaren ipuinari Alderdiaren beraren Manifestu bat kontrajar diezaioten.

Horretarako, Londresen, nazio askotako komunistak bildu dira, eta Manifestu hau idatzi dute, ingelesez, frantsesez, alemanez, italieraz, nederlanderaz eta danieraz argitaratua izan dadin.



Testuetako ideiarik inportanteenak argitzeko eta sakontzeko galdera batzuk:

1. Zer helburu du idatziak?
2. Zein da Materialismo Historikoaren lehenengo baieztapena, historiaren mamia? 
3. Non dago historiaurrearen eta garai historikoen arteko aldea?
4. Zer da Estatu modernoa?



2016(e)ko azaroaren 6(a), igandea

Kinder, Kirche, Küche: mujer, madre y ama de casa

Sorpresa ederra hartu nuen ostiralean, Ezkaba aldizkaria baitzegoen Historia mintegiko mahai gainean. Hortensia irakasleak eraman zuen A/G ereduko Batxilergoko 1.an lantzeko. Aurreko sarreran esan bezala, Historia atala janzten dut hilero Ezkaba aldizkarian. Honetan, klasean landutako hainbat elementu hartu (Frantziako Iraultza, Gizonezko eskubideen aldarrikapena, Olympe de Gouge...) eta diktadura frankistaren zorigaiztoko urte horietarako bidaia egin dugu.

Kinder, Kirche, Küche:
Latigazos contra la dignidad de la mujer

Nazional katolizismoak bortxaz eraman zuen emakumea 50 urte atzerago, eta bertan-behera utzi 30. hamarkada hasieran eskuratutako eskubide sozial eta politiko guztiak. Aurrerantzean emakumeak seme-alabak, eliza eta sukaldea izango ditu presondegi berri-zaharreko osagai.

Voto femenino
Retrato de Olympe de Gouge
Alexandre Kucharski (1741-1819)
El 4 de agosto de 1789an, la Asanblea Nazional francesa aprobó un decreto por el que desaparecía el régimen feudal y el sistema de privilegios en que se sustentaba la sociedad del Antiguo Régimen. Unos días más tarde, el 24 de ese mismo mes, aprobó la Declaración de los Derechos del Hombre y del Ciudadano, según la cuál, todos los ciudadanos eran iguales ante la ley.
Ambas disposiciones legales cerraron un largo paréntesis de siglos, para adentrarnos en una nueva etapa, en la Edad Contemporánea. Desde un principio, no obstante, quedó patente el proceso de invisibilización que seguiría sufriendo la mitad de la población; así como la voluntad que esa mitad tenía de ejercer los mismos derechos reconocidos a los hombres.
Las mujeres salieron a la calle, se organizaron en sus propios Clubs, y en 1791 Olympe de Gouges redactó la Declaración de Derechos de la Mujer y de la Mujer Ciudadana. No obstante, ese documento no llegó nunca a ser legal y, dos años más tarde, quienes se destacaron por reivindicar una República social cerraron todos esos Clubs y llevaron al cadalso a casi 400 mujeres, entre ellas la misma Olympe.
No sería ésa, ni mucho menos, la última decepción que las mujeres experimentarían con las mil y una revoluciones y procesos de cambio llamados a ser liberadores, donde la represión sería ejercida precisamente por quienes se arrogaban de ser auténticos luchadores por la libertad.
Las mujeres navarras a ambos lados de los Pirineos tuvieron que esperar hasta 1933 (II. República española) y 1945 (República francesa) respectivamente, para poder ejercer su derecho a voto. La sublevación militar de 1936 y la posterior dictadura franquista supusieron un retorno al punto de partida, tanto en los derechos conseguidos por las mujeres, como por los obtenidos por toda la sociedad en general.

Verano de 1936
Tunel del Plazaola
Fotografía: Patxi Abasolo
Aquel verano del 36, nuestro barrio sufrió literalmente latigazos que fueron arrancando a sus mujeres piel y dignidad. Los verdugos ejercieron de tales amparándose en la oscuridad del túnel Plazaola, en la intimidad del hogar y a plena luz del día, para mayor escarnio público.
Las palizas, cortes de pelos, aceite de ricino y violencia sexista tuvieron su rincón oscuro en el Puente de Plazaola. He aquí el testimonio dejado por las hermanas Muguiro:
Llegó una camioneta de requetés a las dos y media de la mañana. Uno de ellos, que era acomodador del Gayarre, lo conozco. Llevaban todos su buen santocristo y las pistolas colgando. Yo tenía 18 años. En el descansillo de la escalera todos a mi alrededor, me cortaron el pelo mientras me decían disparates. Registraron y tiraron todo y a mi hermanica Pepita de 13 años la estuvieron apuntando y amenazando y le entró tal terror que se llenó de granos y la pobre se hinchó toda. Me dejaron un mechón delante y se fueron a la casilla donde cogieron a mi hermano. Yo, en medio de la desgracia, tuve suerte, porque a otras las metían en el túnel del Plazaola, donde el río, a media noche y allí les cortaban el pelo y les hacían otras cosas”.1
El 1 de agosto de 1936, ajenas a los acontecimientos que se sucedían en la ciudad y alrededores, numerosas personas se encontraban bañándose en las orillas del río Arga bajo un sol radiante. Hacia las diez y media apareció un grupo de requetés armados y comenzaron a despachar a las mujeres argumentando la inmoralidad que suponía bañarse “desnudas”, añadiendo que, a partir de entonces, un “nuevo orden moral” se había levantado contra la “perversión” de las costumbres. En algunos lugares fueron despachadas con métodos más expeditivos que las palabras.2
La mujer rochapeana quedará, una vez más, relegada al papel de madre y ama de casa, imponiéndose la consigna nazi de la tres K: kinderkircheküche (hijas e hijos, iglesia, cocina). Privadas del derecho a votar, el régimen franquista restableció el Código Civil de 1889, relegando a las mujeres al mismo estátus legal que las personas menores de edad y con incapacidad mental. ¿Cómo es posible que hoy día haya quien se niegue a rechazar esa larga y oscura noche? ¿Cómo es posible que, 80 años más tarde, representantes políticas sigan avalando aquellos acontecimientos históricos? ¿Cómo es posible, además, siendo mujer?

Texto y fotografía: Patxi Abasolo López
Ezkaba, nº 239, noviembre de 2016


1 Altafaaylla, Navarra 1936: De la esperanza al terror, v. II, 1988: 136.

2Altafaaylla II, 2004485.

2016(e)ko azaroaren 4(a), ostirala

Gaztetxeak, auzoko lokal sozial autogestionatuak

Gaur blog honen egilearen beste alde bat aurkeztu nahi dizuet, 2010etik Arrotxapeko Ezkaba aldizkarian egindako ekarpena. Herri aldizkaria da Ezkaba, hurrengo urtean 25 urte beteko dituena, beti ere lan militante edo boluntarioa ardatz. Historia atalaren ardura dut; hala ere, maiz bestelako saltsatan ere sartzen naiz. Honetan duzue Arrotxapeko Gaztetxeko gazteei egindako elkarrizketa. Aldizkaria irakurri nahi izanez gero, klik bat besterik ez duzu egin behar. On dagizula!




ARROTXAPEko GAZTETXEA:
AUZOKO LOKAL SOZIAL AUTOGESTIONATUA


Argazkia: Aritz Iriarte
La Rochapea ya tiene Gaztetxe. El 3 de septiembre cuarenta jóvenes rochapeanas ocuparon un taller sin uso desde el año 2008. Durante estas semanas, han sido muchas las personas que se han acercado a tomar parte en este precioso auzolan, limpiando y pintando el local, o en las distintas actividades diseñadas para todas las gentes del barrio.

2011ko urtarrilaren 30ean, igande gauean, polizia nazional espainolak eta udaltzainek bortizki aterarazi zituzten okupak Irule gaztetxetik. Aurreko egunean, larunbatean, Kapitalismotik at taldeak  egindako deiari jarraiki, ehun bat gaztek okupatu egin zuten Marcelo Celayeta kalean hutsik zegoen industria-nabe bat. Honako helburua zuten: “aske gune bat sortu, non espekulaziotik kanpo bizi ahalko ziren”. Astirik ez zuten izan, ordea. 24 orduko esperientzia izan zen Irule gaztetxearena, Arrotxapeko azken esperientzia okuparena.

Bost ure beranduago, 2016ko irailaren 3an, larunbat goizean, gazte talde bat sartu egin da Artika kaleko 28. zenbakiko eraikinean. Hainbat urtez Carser autobus enpresaren lantegia izan zen, eta hutsik zegoen 2008. urtetik. Gaztetxe berriko proiektuaz hitz egiteko goizegi bada ere, Ezkaba aldizkaria hurbildu egin da aske gune izan nahi duen lokal honetara, bertan diren gazteen asmoak zuzenean ezagutu ahal izateko.

Ezkaba: Nortzuk zarete?
Eunate Orkin
Argazkia: Patxi Abasolo
Eunate Orkin: Gehienak oraingo Gazte Mugimenduko kideak gara, lehengo Gazte Asanbladakoak, auzoko gazte piloa eta auzokoa ez direnak, guztiok lanean, dena aurrera eraman ahal izateko. Gazteenak ikasleak gara, 15 urtetik 20 urtera, hortik aurrera gehienak langile gazteak.

Ezkaba: Non gaude?
Eunate.: Artika kalean, 28. zenbakian, Gaztetxean.

Ezkaba: Zer da Gaztetxe bat?
Eunate: Gaztetxe hitzak badarama gazte izena, baino auzo osoari zuzendutako lokal bat izanen da. Antolatu dugu ekintza piloa jende guztiari zuzenduta, txikiei zein helduei. Auzoari irekita izanen den lokal sozial bat.

Ezkaba: Zergatik Gaztetxea eta ez Etxe Okupatua?
Eunate: Uff!.., bada proiektu bat gazteek eta gazteentzako sortua, antolatuko ditugun gauzak  jende guztientzako izanen dira, baina, bai, bereziki gazteei begira izanen da lokala.

Ezkaba: Zer dela eta okupazio hau?
Eunate: Duela hiruzpalau urte egin zen gazte diagnosi bat. Etxez etxe joan zen gazte guztiengana galdezka ea zeintzuk ziren gazteen beharrak eta ikusi genuen lokal bat behar genuela.

Ezkaba: Zergatik orain?
Eunate: Ikusi dugulako momentu egokia dela, errezago delako hemen irautea aurreko udalarekin baino.

Ezkaba: Ba al du zerikusirik Iruñeko Gaztetxea sortu izanak?
Eunate: Ez dakit, nik uste ezetz, auzoan anitz Gaztetxe izanditugu. Urteak eman ditugu Gaztetxerik gabe, behar hori ikusten genuen, orain izan dugu aukera eta aprobetxatu dugu.

Ezkaba: Zein izan da Udalaren jarrera?
Eunate: Ez da gurekin kontaktuan jarri. La Carbonilla izan da Udalak eskaini digun aukera bakarra, baina gazteok badaukagu bestelako nahi eta beharrak.

Ezkaba: Udaltzainen istorioak ere izan dira, ezta?
Eunate: Bai, sartu ginenean, hurrengo egunean kide bati isuna jarri zioten zebrabidetik ez pasatzeagatik, probokazio hutsa izan zen, ez zutelako isunak jartzeko aitzakirik, eta egoera horretaz baliatu ziren horretarako.

Ezkaba: Zergatik hautatu duzue lokal hau?
Eunate: Uste dugulako lokal honek behar guztiak asetzen dituela, handia da eta nahiko ongi dago kokatua auzoan, Matesa ondoan dagoela esatearekin nahikoa da hona erraz hurbiltzeko.

Ezkaba: Iruñeko Gaztetxeak udalaren onespena jaso du. Ba al da bestelako desberdintasunik  zuen egitasmoarekin?
Eunate: Nik uste dut lokala bera, askoz handiago da, eta gu bi astetan aurreratu gara piloa, Iruñeko Gaztetxea baino gehiago mugitzen garelako, nik uste hori dela nabariena.

Ezkaba: Eta La Carbonillarekin?
Eunate: Tamaina da nabariena, La Carbonilla osoko gela guztiak batuta ez dira ezta lokal honen erdia ere. Badaukagu ere askatasun handiagoa, adibidez, La Carbonillan ezin da kontzerturik egin, euria egiten badu ezin da bazkaririk antolatu, eta hemen bai.

Ezkaba: Nola erantzun du auzoak? 
Eunate: Auzokideen aldetik harrera ona izan dugu, beti dago salbuespenen bat, baina pasatzen diren gehienek animoak ematen dizkigute.

Ezkaba: Nolakoa izan da bestelako erakundeen erantzuna?
Eunate: Auzoko EH Bilduk azaldu du interesa, baina azkenean ez da asanbladara hurbildu.

Ezkaba: Udal ordezkariren bat?
Eunate: Ez, ez da inor interesatu.

Ezkaba: Nola funtzionatzen duzue, nola zaudete antolatuta?
Eunate: Asanbladaren bidez, eta baditugu hiru lan talde: propaganda eta komunikazio taldea, egitasmoa auzora zabaltzen duena; aisialdia taldea, egitaraua antolatzen duena (hitzaldiak, kontzertuak, pintxopotea eta abar), eta lan taldea, eraikuntza-lanaz zein garbiketaz arduratzen dena. Bagaude nahiko antolatuta, eta ostiraletan, 19:00etan, Asanblada orokorra egiten dugu. Komunean jartzen dugu lan talde guztiek egin dutena eta gero baldin badaude bestelako puntu gehiago, bada,  horiek jorratzen dugu. Auzolanak goizeko 10:00etatik eta arratsaldeko 14:00etatik aurrera dira.

Ezkaba: Aske gunea... genero ikuspegi batetik ere bai?
Eunate: Bai, adibidez obra-ondakinak ateratzen ari ginenean konturatu ginen horretan ari ziren guztiak mutilak zirela, eta lau neska hurbildu ginen obra-ondakinak ateratzera. Guztiok, neska zein mutilok aritzen gara elkarrekin. Gazte Mugimenduan beti izan dira gehiago mutilak, horretaz konszienteak gara, eta orain neska gehiago parte hartzen ari gara.

Ezkaba: Azken batean, lokal fisikoa baino, baloreetan oinarritutako proiektua.
Eunate: Bai, toki fisikoa da gauzak antolatzeko, baina garrantzitzuena da auzoaren bizitasuna lortzeko egin behar den proiektua.

Ezkaba: Eskaintza kulturala anitza eta zabala bermatzen ari zarete. Ze nolako erantzuna jasotzen ari da?
Eunate: Bai, hitzaldiak, zine emanaldiak, kontzertuak... Oso balorazio positiboa egiten dugu. Lehenengo pote pintxoarekin flipatuta gelditu ginen, jende mordoa etorri zelako, gazte aunitz auzo desberdinetatik eta auzokide piloa. Oso animaturik gaude, ikusten dugulako jendea hurbiltzen dela, batzuk auzolanera, beste batzuk ekitaldietara...

Ezkaba: Nola ikusten duzue Gazte Mugimendua?
Eunate: Oso indartsu. Uste dut egon dela inkomunikazio pizka bat gazte mugimenduaren eta herri mugimenduaren artean, gazte mugimenduak ez daki zer egiten ari den herri mugimendua eta alderantziz, orduan nik uste krisi dagoela jendeak pentsatzen duelako “ba, beste batek egingo du!”, eta egin behar dena da guztiok inplikatu.

Ezkaba: Nola ikusten duzue auzoa?
Eunate: Iruñeko auzoko handiena gara eta herri mugimendu ahulena dugu. Hau da nire ikuspuntu pertsonala. Nik uste jendea iratzarri behar dela eta auzoari behar duen bizitasuna eman.

Ezkaba: La Carbonillan talde piloa biltzen dira. Ba al duzue auzoko bestelako taldeei zabaltzeko asmorik?
Eunate: Oraindik ez dugu horretaz Asambladan hitz egin, baino puntu nabari bat da auzora gehiago zabaltzea, denbora beharko dugu pentsatzeko nola egin.

Ezkaba: Aurrera begira, zer?
Eunate: Espero dugu etorkizun luzea izatea. Ez dakigu zer gertatuko den, baina gu oso itxaropentsu gara, guk iraunen dugu, eta auzorako kristona izanen da.

Ezkaba: Zerbait nabarmendu nahi, mezu berezirik bidali nahi?
Eunate: Animatu guztiok etortzera. Gaztetxea auzo osoari irekita dago, ez soilik gaztei. Eta adi egoteko eta irakurtzeko auzoan zehar jartzen ditugun kartelak.


Testua: Patxi Abasolo López
Argazkiak: Patxi Abasolo eta Aritz Iriarte
Ezkaba aldizkaria, 238. zka., 2016ko urria.

2016(e)ko urriaren 27(a), osteguna

Mendillorriko Etxebizitza Lan taldearen aurkezpena

Azaroaren 11n Mendillorriko herri eragile berri baten aurkezpena izanen dugu: Etxebizitza Lan taldea. Bertan azalduko digute zergatik Guk dugun giltza!. Ba al dugu? Zuk, zer diozu?


2016(e)ko urriaren 25(a), asteartea

M de Mujer, "Velma y Cris"


T.D.A. elkarteak antolatutako M de Mujer egitasmoaren barruan, gaur Velma y Cris filma ikusiko dugu. Arratsaldeko 19:00etan izanen da, Mendillorri CIVIVOXen. Ondoren solasaldia izanen dugu gaian aditu diren hainbat lagunekin.

Velma eta Cris ez dira heroiak, bizirik dirauen pertsonak baizik. Amak dira, alabak, ahizpak, emakumezko familien emakumeak. Bizitzari aurre egiten diotenak, askatasun bila dabiltzanak. Etorriko al zara? Dantza egingo al duzu? Askatuko al zara?

2016(e)ko urriaren 21(a), ostirala

Lehenengo azterketak, probak eta etsaminak

Bai, lehenengo idatzizko probak izan ditugu aste honetan. Guztiok daukagu azterketa tradizionalen aurkako mila argudio baina, izerdi tantak eta kezkak ahaztu gabe, zeinen ongi ikustea ikasleak isilik, lanean burubelarri eta zintzo-zintzo.

Tira, bada, lana izanen dugu asteburuan azterketa horiek guztiak zuzentzen, ea emaitza politak diren. Hala bedi!

2016(e)ko urriaren 15(a), larunbata

Lekeitioko Armintxe leizeko grabatuak

Lekeitio (Bizkaia) erdiguneko eraikin baten azpian dagoen Armintxe haitzuloan balio eta kalitate tekniko handiko historiaurreko grabatuak topatu dituzte. Cesar Gonzalez Historiaurreko katedradunak jakinarazi du kobazuloaren hondoko lurra inork ez duela zapaldu azken 14.000 urteetan.
Animalia ezberdinak irudikatzen dituzte Madeleine aldiko 50 bat irudi daude, eta lehen aldia da Kantauri isurialdeko leize batean katuaren familiako grabatuak eta irudi abstraktuak agertu direla. Animalien konposizioa izugarria dela deritzo katedradunak. Hemezortzi zaldi, bost ahuntz, bi bisonte, bi lehoi eta zehaztu gabeko lau oineko lau animalia identifikatu dituzte oraingoz. Irudi figuratiboak ez ezik, abstraktuak ere badira; lerro bat eta zirkulu erdiko ikurrak, hain zuzen ere. Zoragarria, ezta?

Armintxeko kobazuloan aurkitu dituzten grabatuetako batzuk
Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia


* Informazio gehiago: