Iñaki Perurena: "Zer da euskalduna izatea?"

Iñaki Perurena Mendillorri-n
Argazkia: Patxi Abasolo

  Ikasgelatik kanpo eman ditugu gaurko klase guztiak, gozamena! DBHko ikasleak auzoko Civivox-en den erakusketa ikustera eraman ditut.  Memoria historikoaren uran murgiltzeko aukera ederra eman digu Esklabotza frankismoa: Errepideak eta fortifikazioak mendebaldeko Piriniotan erakusketak.

  Batxilergoko ikasleak, ordea, jolasteko aukera izan dute euskal, harria eta herria bezalako kontzeptuekin, beti ere, Iñaki Perurenaren eskutik eta ahotik, sentimenduz eta emozioz jositako lurraldean. Perurenak maitekiro erantzun dio Mendillorriko Institutuak luzatutako galderari: "Zer da euskaldun izatea?".

Gernika, 1937-apirila-26: "Ama, zerutik sua dator!!"

Mendillorri BHIkoEUSKARAren ASTEA [apirilak 26-29]

Hona hemen aste honetarako Ikastetxeak prestatutako egitaraua eta 4. DBH-Jko Neri ikasleak egindako kartela:

Apirilak 26
Bertsolaritza saioa (1. Batxilergoa)

Apirilak 28
Kirolarien hitzaldia (3. DBH)

Apirilak 29
Iñaki Perurena-ren hitzaldia  (4. DBH)
Lip-dub grabaketa saioa (2. DBH)

Unai Iturriaga eta Alez Sanvi, "Udaberririk Ankerrena"

Zergatik testu liburu guztiek sartzen dute pakete berean II. Errepublika eta Gerra Zibila? Ez litzateke egokiena Gerra Zibila Diktadura frankistarekin lotzea? Errepublika-gerra ala Diktadura-gerra? Bai, ez da nahi gabe egindako kontua, oso irakurketa interesatua dago atzean.
Honetan liburu ilustratu bat aurkeztuko dizuet: Udaberririk Ankerrena, Durango 1936 Elkarteak eta Elkar-ek argitaratua. Unai Iturriagak idatzi du gidoia, eta Alex Sanvik marrazkiak egin eta koloreatu du.
1937ko udaberriko lehenengo egunak dira. Mari eta Martin neska-mutikoak, aittitte Eleuteriogaz batera, Durangora bidean doaz tropa faxistak Intxortako frontearen kontrako azkeneko erasoaldiari ekitear direla.

Martxoaren hogeita hamaikagarrenean faxistek errukirik gabe bonbardatuko dituzte Elorrio eta Durango, gure protagonistak sarraskiaren lekuko direla. Berandu gabe, faxistek hankapean hartuko dute Durangaldea, eta euren eskutik etorriko dira mendekua, umiliazioa, erbestaldi luzeak...

Durangok gogoratzen duen udaberririk ankerrena izan zen 1937ko hura. Oraindik eta ankerragoa haur baten begietara.

Badakizue, liburutegietan topatu ezean, hurbildu Historiaren Txoko honetako Komikitekara. Eskatu besterik ez duzue egin behar.

Gerra Hotza: "Eve of destruction" (P. F. Sloan)

Bihar, astelehenean, Gerra Hotza eta bloke politikaren (1945-1991) inguruko azken klasea emango dugu. Aztertuko dugu mendebaldeko Europa ere zalantzak eta disidentzia ezagutu zituela bere baitan. Izan ere, zalantzan jartzen zen AEBen lidergoa eta Ekialdeko blokearekin zegoen konfrontazio giroa. Gertakari historiko horiek landu eta kanta batekin esango diogu agur asteko lehen egunari: Eve of destruction (Suntsiketaren bezpera), 1965ean Sloan estatubatuar kantautoreak idatzitako protesta abestia. Abesti honen bertsiorik ezagunena Barry McGuire estatubatuarrak abestutakoa da (gero letra errefusatu eta aldatu egin zion). Eve of destruction-ek 1960ko hamarkada garaiko gertakizunak hitz apokaliptiko eta ilunez deskribatzen ditu, tartean Vietnamgo gerra bera eta Holokausto nuklearra.

Sexismoa eta indarkeria matxista nerabeen artean

"Nerabezaroa garai zurrunbilatsua da. Gazteak helduen munduko kodeak imitatzen hasten dira, haurtzarorako goxotasuna alde batera utzirik". Horrela hasten da gaur Berrian Ane Urrutikoetxeak idatzitako artikulua. Bertan elkarrizketatzen ditu Herrialde Katalanetako Candela elkarteko bi kide, nerabeen artean sexismoa eta indarkeria matxista atzematen eta konponbideak ematen lan egiten dutenak. Hona hemen bi kide horiek egindako baieztapen batzuk:

Argazkia: Jon Urbe, Berria

Miriam Aleman: Zailtasunak dituzten nerabeekin egiten dugu lan, hala eskatzen digutelako; gero eta gatazkatsuagoa izan, orduan eta sarriago eskatzen digute laguntza. Nerabe gatazkatsuaren estereotipoa oso zabalduta dago, baina eskola eta institutu guztietan daude indarkeria eta bullying kasuak. Izugarria da ikasgeletan sumatzen den ondoeza, eta egonezin hori ezkutatu egiten dute ikasle eta irakasleek.

Zer irakasten diezue nerabeei, indarkeria matxista ezagut eta atzeman dezaten?

M. A.: Lehenik eta behin, argi eduki behar dugu nerabezaroa ez dela garai arriskutsua; gazteek ez dituzte asmatzen harremanak: helduen gizartetik ikasitako rolak errepikatzen dituzte, eta, batzuetan, gustatzen ez zaizkigun baina gizartearen parte diren jarrerak bereganatzen dituzte. Jarrera horiek publizitatetik ikasten dituzte, Internetetik, filmetatik, musikaren mundutik... Jarrera horiek aztertzen baditugu, segituan konturatuko gara eredu heteropatriarkala dela nagusi. Hala, gizon fisikoki indartsuak dira mutilen ereduak: zangar itxura dutenak, arrakastaren irudia ordezkatzen dutenak. Aldiz, emakumeen ereduak ez dira emakumeentzat, gizonentzat baizik; hipersexualizatutako ereduak dira gehienetan. Beraz, neskek ez dute eredu garbirik, beren abeslari eta aktore gogokoenak lizunak direla esaten zaielako.

Sara Barrientos:  Informazio falta ikaragarria da. Internet da nerabeen informazio iturri nagusia, eta, askotan, pornoa da sexuaz ikasteko duten iturri bakarra. Filmetan amodio erromantikoa da nagusi, eta errealitatera salto egitean hasten dira arazoak. Gure lan nagusia bestelako informazioa eskaintzea da; beldurrik gabe, gurekin hitz egin eta galde dezatela. Askotan ez dago termino egokirik kezkatzen dituenaz hitz egiteko; nerabeekin batera ikasten dugu, zer kezkatzen dituen banan-banan hausnartuz, formula magikorik erabili gabe.

* Artikulu osoa irakurtzeko:

• http://www.berria.eus

"Mendillorri Memoria Historikoarekin" erakusketa eta hitzaldiak [apirilak 15 - maiatzak 12]

A. Muriel, "Europako Etxea"

Martxoko La Gallina Vasca aldizkari "satirikolarian", A. Murielek gonbidatzen gaitu Europako Etxea ezagutzera, "historia luzeko etxe xarmangarria". Bertan Jean-Claude Juncker Europako Batzorde buruak ederki azaltzen dizkigu bi Europa horiek, migrantez eta errefuxiatuz jositako zabortegiak zein Europa barruan ezarritako zentsura gordina. Klase oso bat maisuki margotuta.

A. Muriel, La Gallina Vasca, 129. zka., 2016ko martxoa

Mari Dapena artista (1924-1995)

Askotan oso nabaria izaten da ze eskasa den gure jakintza, batez ere gure ondare kulturalari dagokionez. Honetan, Iñigo Astiz kazetariak ikustarazi dit Berrian Mari Dapenaz idatzitako artikuluan. Astiz-ek dioenez, eta ni neu horren froga, margolari, grabatzaile, eskultore, idazle eta kultur eragile, frankismoaren aurkakoentzat eta kulturgileentzat bere etxea babesleku izan bazen ere, ia ezezaguna da oraindik haren izena.

Pintzel bakarraren parte dira konpromiso politikoa eta sorkuntza artistikoa Mari Dapena artistaren kasuan (1924, Barruelo de Santullan, Espainia- 1995, Bilbo); baina, hain zuzen ere, militantzia bikoitz horrek eraman zuen Euskal Herriko XX. mendeko bigarren erdialdeko arte mugimendu nagusien erdigunera.

[...] Umetatik ezagutu zuen frankismoaren errepresioa Dapenak. 36ko gerraren aitzakian espetxeratu egin zioten aita, eta jabetza guztiak kendu zizkioten familiari, eta 1960ko hamarkadan kartzelan izan zen Dapena bera ere, erbestetik itzulitako Ramon Ormazabal alderdi komunistako kideari aterpea emateagatik. Gizarte borrokan eman zuen bizitza, baita artegintzan ere. 

Errepresio horregatik daude galduta Dapenaren lanetariko asko, adibidez. Leire Makazaga arte historialariak kontatu zuen zergatia, 2014an artistari buruz egindako ikerketan: «Ezin da zehatz jakin zenbat [grabatu] egin zituen, ez non estanpatu ziren, ez zenbateko tirada izan zuten, ez nork editatu zituen, ez eta beste gauza asko ere, haren erakusketak marjinalak zirelako eta haietariko asko polizia politikoak eta Guardia Zibilak bahitu eta suntsitu zituelako argitalpen subertsibo eta klandestinoekin parekatuta». Eta ez da soilik poliziak suntsitutako lanak falta direla, poliziaren beldur artistak berak ere hainbat lan suntsitu behar izan zituelako maiz [...].

Kartzelako grabatuak

[...] Kartzelakoak dira erakusketako piezarik deigarrienetariko batzuk, halere. 1962an atxilotu zuten Dapena bere senarrarekin batera, eta bi urtez eduki zuten preso. ¡Sr. Juez! (Soy presa de Franco) liburuan kontatu zituen han bizitakoak gerora, eta espetxean zela kartzelako bizitza irudikatzen duten grabatuak ere egin zituen.

* Gehiago jakin nahi izanez gero:

• "Sorkuntzan (ere) militatzea"