Pierre Etxeberriren Egunkaria: Euskaldun bat Lehenengo Mundu Gerran (18)

1915eko irailaren 5a.

   Gela nazkagarri honetan segitzen dut. Bost ordu daramat jadanik hemen sartuta, izkina batean eserita, gorputza beldurraz beteta daukat. Nire buruari galdetzen diot: Zer gertatuko zait? Hilko naute? Joko naute? Ez dakit... Seguru daukadan gauza bakarra da hemendik sano ez naizela aterako. Azken finean, delitu bat egin dut, delitu larri bat. Nire buruari bueltaka nago denbora osoan. Baina, zergatik gertatu zait hau niri? Hemen hil beharko dut benetan? Duela hilabete batzuk hau izango zen burutik pasatzen zitzaidan azken gauza, eta hemen nago, nire bizitzarekin zer gertatuko den jakin gabe.
   Itxoitea oso gogorra eta luzea egiten zait. Benetan gaizki pasatzen ari naiz. Ordu erdia pasa da eta pausoak entzun ditut gelaz kanpo. Oso urduri jarri naiz. Segundu gutxi batzuetan izerdiz blaitu naiz eta momentu batean gizon altu bat sartu da gelara, paper bat eskuetan darama. Papera bi eskuekin hartu eta irakurtzen hasi da azentu frantses batekin: "Pierre Etxeberri, traizioaz akusatua. Arratsaldeko 8etan fusilatua izango zara paredoian. Fusilamenduan begiak estaltzea nahi duzu?". Irakurtzeari utzi dion momentuan, begiak itxi eta nire bizitzan izan dudan sentimenturik txarrenak gorputza zeharkatu dit. Nire beldurrak egia bihurtu dira. Hau izango da nire bukaera. Ezin nuen hitzik atera eta buruarekin ezezko mugimendua egin dut. "Ongi da, 7 t'erditan etorriko dira zure bila" esan du gizonak eta gelatik atera da.
   Atea itxi den momentuan amorrua sentitu dut. Errailetan sentitzen nuen gorroto nazkagarri hura. Ordu erdian etorriko ziren nire bila eta ez nuen ulertzen situazio gorrotagarri hau: han hilko nintzen, etxetik ehunka kilometrora, osotara ulertzen ez nuen guda batean, bakarrik. Pentsamendu horrekin, nire herriaren irudia etorri zait pentsamendura. Herriaren kale eta txoko guztiak etorri zaizkit burura, eta horrekin batera, han bizi izan ditudan momentu guztiak. Ezin izan ditut malkoak gorde. Pentsatze hutsarekin nire herria ez nuela inoiz gehiago ikusiko, ez nituela bere kale ederrak inoiz gehiago zeharkatuko, ez nintzela inoiz gehiago bere paisaietaz gozatuko... eta, noski, ez nuen nire lagun eta familiarrekin inoiz gehiago egongo. Ezin dut pentsamendu hori burutik atera. Ez dut inoiz gehiago nire lagunekin denbora gehiago pasako. Ezin izango dut gehiago nire arrebarekin egon, bihotza puskatzen dit hori pentsatzeak. Azken finean, nire arreba zen eta berarekin pasa izan dut nire bizitza guztia. Eta nola ez, nire gurasoen irudia etortzen zait burura. Beraietaz pentsatzean etxeko saloian imaginatzen ditut, afaltzen eta hizketan, ea nolako eguna pasatu duten elkarri galdetzen. Pentsamendu horrek izan da benetan gehiago sufriarazi nauena, zeren, azken finean, momentu latz hauetan nahiko nukeen gauza bakarra betiko lagun eta familiarrekin betiko lekuan egotea izango zen. Hori izango zen eskatuko nukeen gauza bakarra. Ezin nuen pentsatu nola geratuko zen nire familia nire heriotzaren berri izatean. Gainera, nire ama gaixorik egonda, ez dakit ezta birik jarraituko duen.
   Hortzak estu-estutuak neuzkan amorruaren ondorioz baina aurpegian malkoen arrastoak baino ez ziren ikusten. Ez nintzen damutzen egindakoaz, beldurra sentitzeaz, azken finean pertsona bat naiz eta nahi dudana sentitzeko libre nintzen, konturatu nintzen gerran horrek ez zuela balio eta horregatik hilko nintzen: gerra nazkagarri batengatik.
   Minutu gutxi geratuko ziren soldaduak nire bila etortzeko eta momentu batez pentsamendu guzti horiek alde batera utzita, aupegia garbitu, lurretik altxatu naiz eta nire herrian betidanik abestu izan den abesti bat abesten hasi naiz. Ez dakit zergatik, baina, abesten ari nintzen bitartean poztasunez bete naiz eta irribarretsu jarri naiz. Abesten nuen bitartean nire herri osoari nirekin batera abesten imaginatzen nuen. Oso momentu berezia izan da niretzat, guda honetara iritsi nintzenetik izan duden momenturik zoriontsuena izan da, nahiz eta banekien zer espero zitzaidan. Abesteaz amaitu dut eta momentuan hiru gizon sartu dira gelara. Eskuetatik hartu eta gelatik atera naute. Hau izan zen nire bukaera. Historia honen bukaera.

Xabi Urtasun